Nowy program Ale Kino! Education Pro – zapraszamy do zapisów!

Zapraszamy do udziału w Ale Kino! Industry / Education Pro ONLINE – odbywającego się podczas 39. Międzynarodowego Festiwalu Filmów Młodego Widza Ale Kino! Wydarzenie odbędzie się online na platformie Zoom w dniach 1–3.12.2021. Składa się z dwóch odrębnych programów: „Education” – skierowanego do nauczycieli i edukatorów oraz „Industry” – przeznaczonego dla branży filmowej. Temat tegorocznego spotkania uczestników „Education” to „Kino uważne”.

Opłata za udział w „Education” online wynosi 50 zł. Po potwierdzeniu przyjęcia zgłoszenia otrzymają Państwo informacje o tym, na jakie konto należy dokonać wpłaty. Opłata upoważnia do udziału w sesjach online oraz do dostępu online do filmów podczas festiwalowego tygodnia (5–12.12.2021). Konto gościa upoważnia do indywidualnego oglądania filmów, natomiast aby zakupić bilet grupowy, konieczne jest założenia odrębnego konta (na inny adres mailowy).

Udział w programie „Education” możliwy jest po wypełnieniu i wysłaniu formularza, do którego link znajduje się poniżej. W ciągu trzech dni od przesłania zgłoszenia otrzymają Państwo potwierdzenie jego przyjęcia lub informację o wpisaniu na listę rezerwową. Zgłoszenia będą przyjmowane do dnia 28.11.2021.

Link do formularza: https://forms.gle/gHo1r5ZXifMhMPFa9

KINO UWAŻNE

Techniczne aspekty kamery można łatwo przyrównać do aparatu percepcyjnego, którym wszyscy dysponujemy. Kamera wyławia kształty, przesyła je do jednostkowej pamięci i umożliwia ich dalszą obróbkę. Filmowe rejestrowanie rzeczywistości odbywa się nie tylko za pośrednictwem oka (i „oka”) – wymaga także koncentracji na określonym wycinku tej rzeczywistości (nazywamy to kadrowaniem); dla powstania całej filmowej opowieści potrzebny jest podwyższony stan skupienia. Potrzebna jest uwaga. I czas.

Te dwie waluty są bezcenne dla każdej ludzkiej aktywności, a już szczególnie podczas uczenia się. Współcześnie jednak zarówno kino, jak i edukacja podlegają procesom właściwym dla zinstrumentalizowanej kultury pośpiechu i efektywności, o czym boleśnie się na co dzień przekonujemy. Nie tylko żyjemy w ciągłym deficycie uwagi i czasu – pogodziliśmy się także z tym, że uwaga staje się synonimem popularności (lajków i wyświetleń), a czas z konieczności dzielić się musi na coraz drobniejsze części. Czy da się (uczyć, opowiadać, oglądać) inaczej? Jak się do tego zabrać? Kino, jak zawsze, ma nam w tym względzie do zaoferowania szczególne możliwości – niespiesznego przeżycia, zawieszenia reguł rządzących niezauważenie naszą uwagą i czasem. Zapraszamy do refleksji na temat uważności – tej filmowej i tej pozakadrowej – podczas Ale Kino! Industry / Education Pro.

dr Adam Domalewski
Instytut Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

PROGRAM EDUCATION

ŚRODA, 1 GRUDNIA 2021
17:00–19:00 (ZOOM)

Obierając mandarynkę niespiesznie i w zachwyceniu, czyli odkrywanie uważności dla współczesnej kultury artystycznej
dr hab. Andrzej Kasperek, prof. UŚ, Instytut Socjologii, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski w Katowicach

„Czuły narrator” w niewrażliwym świecie. O porządkowaniu doświadczeń w narracjach młodzieży o sobie
dr Agata Cabała, Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski w Katowicach

Czy możemy przenieść się do świata filmu? O widzu i jego zaangażowaniu w narrację
Justyna Lipka, Szkoła Doktorska, Uniwersytet Śląski w Katowicach

Popatrz, żeby zobaczyć. Rzecz o filmowaniu w edukacji
Katarzyna Michalska, Pałac w Miechowicach – filia Bytomskiego Centrum Kultury

moderator: dr Adam Domalewski, Instytut Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

CZWARTEK, 2 GRUDNIA 2021
17:00–19:00 (ZOOM)

Medytacja w/o kinie – „uważne spojrzenie” jako sposób odbioru dzieła filmowego
Anna Maria Piskorska, Instytut Sztuk Audiowizualnych, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

W (eks)centrum uwagi – o tym, co najważniejsze w świecie monitorów i monitoringu
dr Janusz Bohdziewicz, Instytut Filologii, Akademia Pomorska w Słupsku

O (mikro)perspektywach – kształtowanie uważności w kinie krótkometrażowym
Aleksandra Ławska, Ad Arte. Fundacja Edukacji Kulturalnej w Poznaniu

Edukacja empatyczna – jak w praktyce podążać za młodym człowiekiem i co to właściwie znaczy? Praktyki rezygnacji z dorosłości na rzecz obudzenia ciekawości
dr hab. Jaśmina Wójcik-Wróblewska, prof. PJATK, artystka wizualna, Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych w Warszawie

moderatorka: dr Agnieszka Powierska, Zakład Nowych Mediów, Instytut Humanistyczny, Państwowa Uczelnia Zawodowa we Włocławku

PIĄTEK, 3 GRUDNIA 2021
10:30–13:00 (ZOOM)

10:30–11:30
Cinemini na Festiwalu Ale Kino! DLACZEGO? Przegląd przesłanek przemawiających za edukacją kulturalną we wczesnym dzieciństwie
wykład online w języku angielskim z tłumaczeniem na język polski
prof. dr Fabian Hoffman, Fliedner University of Applied Sciences w Dusseldorfie

12:00–13:00
Cinemini na Festiwalu Ale Kino! Dwulatek jako widz. Najmłodsi w roli widzów. Koncepcja „projectuality” i kształtowanie sztuk performatywnych w kontekście europejskim
wykład online w języku angielskim z tłumaczeniem na język polski
Roberto Frabetti, La Baracca – Teatro Testoni Ragazzi di Bologna

17:00–18:30 (ZOOM)
Nowe polskie filmy na horyzoncie – prezentacja projektów w fazie rozwoju
dyskusja z udziałem pedagogów
Jak zdobyć supermoce – rozmowę z Ewą Martynkien poprowadzi Emila Żuber|
Noc Kupały – rozmowę z Małgorzatą Domin i Dominiką Mandlą poprowadzi Anna Gawrysiak-Knez

„Filmowe ABECADŁO” – prezentacja boxu edukacyjnego
Centralny Gabinet Edukacji Filmowej w Łodzi

Kontakt:
Agnieszka Krajewska
61-64-64-478
forum@alekino.com
www.alekino.com

ABSTRAKTY

dr hab. Andrzej Kasperek
Uniwersytet Śląski w Katowicach

Obierając mandarynkę niespiesznie i w zachwyceniu. Odkrywanie uważności dla współczesnej kultury artystycznej

Uważność (mindfulness) jest dzisiaj modnym pojęciem, znajduje swoje zastosowanie w rozmaitych sferach ludzkiego życia, co ma swoje konsekwencje w samym sposobie rozumienia tej kategorii, a także w rozmywaniu jej znaczenia. Wystąpienie ma na celu pewną systematyzację problematyki uważności oraz określenie możliwości traktowania tej kategorii jako kategorii estetycznej, poszukującej swojego miejsca w kulturze artystycznej: w literaturze, filmie, muzyce czy teatrze.

W 2011 roku w jednym z amerykańskich wydawnictw opublikowana została książka pod wymownym tytułem: „The Mindfulness Revolution”, będąca zbiorem wypowiedzi przedstawicieli wielu profesji, traktujących uważność jako szansę dla współczesnych ludzi żyjących w społeczeństwie pośpiechu oraz „kulturze hałasu”. Swoisty boom uważności nie byłby zapewne możliwy, gdyby nie wykorzystanie praktyk uważności w leczeniu bólu i redukcji stresu przez Jona Kabat-Zinna. Konsekwencją wprowadzenia uważności w nie-religijne sfery życia człowieka współczesnego (medycyna, edukacja, biznes, itd.) stała się sekularyzacja uważności, której korzenie mają religijny charakter, przede wszystkim buddyjski. Rosnącej popularności uważności towarzyszy jednak niepokojące zjawisko, które Ronald E. Purser określił mianem McMindfulness, czyli jej utowarowienie i komercjalizacja. Kultura artystyczna stanowi moim zdaniem szansę na wyprowadzenie (przynajmniej częściowe) uważności z kontekstu konsumpcji w stronę bezinteresownej aktywności. Potraktowanie uważności jako wartości autotelicznej (w odróżnieniu od wartości instrumentalnej) zachowuje jej związki z religijnymi korzeniami, aczkolwiek nie utożsamia się z religijnym kontekstem.

W tytule wystąpienia odwołałem się do kategorii zachwytu (kategoria estetyczna), która stanowi, moim zdaniem, obiecujące pole badań relacji między uważnością a kulturą artystyczną (jako składnikiem kultury symbolicznej). Kategoria ta pojawia się w dwóch wymiarach praktykowania uważności: tej mieszczącej się w religijnym i tej mieszczącej się w świeckim kontekście. Zachwyt towarzyszący odkrywaniu codzienności pojawia się między innymi pod postacią rytuałów, np. medytacji czy uważnego parzenia herbaty (nawiązuję do tytułu książki buddyjskiego mnicha Thicha Nhata Hanha „Cud uważności. Zen w sztuce codziennego życia”), także Jon Kabat-Zinn pisze o uczuciu zachwytu wywołanym kontaktem z dziełami sztuki. W wystąpieniu odwołam się do wybranych przykładów z dziedziny kultury artystycznej (przede wszystkim literatury i filmu), w których został wyeksponowany zachwyt towarzyszący odkrywaniu codzienności.

dr Agata Cabała
Uniwersytet Śląski w Katowicach

"Czuły narrator" w niewrażliwym świecie.  O porządkowaniu doświadczeń w narracjach młodzieży o sobie

Moje wystąpienie pomyślane jest jako refleksja nad dwoma obszarami problemowymi. Pierwszy to określenie możliwości traktowania uważności jako kategorii metodologicznej, którą można zastosować podczas prowadzenia wywiadów narracyjnych. Odwołam się do prowadzonych przeze mnie badań młodzieży akademickiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, studentów związanych z różnymi wydziałami, różnymi kierunkami studiów. Badania, o których opowiem, były realizowane w ramach programu Bardzo Młoda Kultura 2019-2021 województwo śląskie. Uwaga moja skupi się na doświadczeniach spotkania z młodymi ludźmi, którzy poświęcając mi niejednokrotnie ponad 2 godziny opowiadali swoje życie rozwijając temat: Kultura a mój rozwój osobisty, rozwój jako człowieka. Wywiad narracyjny jest bardzo specyficzną i wymagającą metodą badawczą. W bardzo krótkim czasie może zbliżyć odległych sobie ludzi. Takie zatrzymanie w ruchu, rozmowa sprzyja doświadczeniu bycia tu i teraz, a przestrzeń spotkania staje się miejscem, czyli przestrzenią uświadomioną, doświadczoną, przeżytą, może nawet bezpieczną (Yi_Fu Tuan: „Przestrzeń i miejsce”).

Wątkiem przewodnim drugiej części wypowiedzi będą wyniki analizy semiotycznej treści wywiadów narracyjnych. Takich treści, w których młodzi ludzie spontanicznie i naturalnie odnosili się do filmu, kina jako elementu kultury, który miał związek z ich osobistym rozwojem.

Justyna Lipka
Szkoła Doktorska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

Czy możemy przenieść się do świata filmu? O widzu i jego zaangażowaniu w narrację

W wystąpieniu odniosę się do aspektu odbioru filmu, jaki stanowi doświadczanie przez widza zanurzenia-immersji. Moim celem będzie skłonienie osób uczestniczących w spotkaniu do refleksji na temat warunków sprzyjających wystąpieniu tego stanu bądź procesu. Do podjęcia rozważań poświęconych zanurzeniu może skłaniać różnorodność koncepcji dotyczących immersji, przeniesienia, obecności i zaangażowania w narrację. Opierając się na badaniach prowadzonych w obszarze psychologii i nowych mediów, nawiążę do sensorycznego aspektu odbioru filmu i odmiennych spojrzeń na relację pomiędzy zanurzeniem-immersją a charakterystykami obrazu, widza i jego otoczenia. Ponadto odniosę się do właściwości zaangażowania w narrację, rozważanych z perspektywy psychologicznej. Istotny element mojego wystąpienia stanowić będzie omówienie relacji pomiędzy zanurzeniem a emocjami doświadczanymi przez widza. Podczas spotkania odwołam się do współczesnych filmów i seriali adresowanych do młodych odbiorców, kina interaktywnego oraz opowieści transmedialnych. Na podstawie własnych rozważań oraz literatury przedmiotu wnioskuję, że zanurzenie-immersja może stanowić istotny aspekt pracy z filmem, podejmowanej przez psychologów/psycholożki i edukatorów/edukatorki.

Anna Maria Piskorska
Uniwersytet Jagielloński

Medytacja w/o kinie – „uważne spojrzenie” jako sposób odbioru dzieła filmowego

W pierwszej (kontekstualizującej) części mojego wystąpienia wskazuję, jakimi drogami psychologiczna koncepcja mindfulness została wpisana w szersze zjawisko slow movement, które następnie charakteryzuję w ramach kultury filmowej, czyli w postaci slow cinema – ponadkulturowej tendencji kina artystycznego, nie tylko docenionej, ale i odkrytej przez samych widzów: krytyków, selekcjonerów i kinofilów.

• Tu stawiam pierwszą tezę jakoby sztuczny konstrukt slow cinema zaistniał z potrzeby przeżycia tzw. świeckiej epifanii.

W drugiej (teoretycznej) części wystąpienia koncentruję się na wypracowaniu pojęcia „uważności” jako narzędzia analitycznego dla badań filmoznawczych. W tym celu korzystam z trzech pojęć odmiennej proweniencji: mindfulness Jona Kabat-Zina, buddyjskiego pojęcia sati oraz chrześcijańskiego rozumienia kontemplacji.

• Tu stawiam drugą tezę: proponuję interpretować zabieg slow w kinie jako „uważność, która przejawia się na gruncie filmowym”.

W trzeciej (analitycznej) części wystąpienia rozpoznaję, co definiuje zabieg slow jako efekt zwolnienia w kinie narracyjnym. Następnie na klarownych przykładach pragnę wykazać proces emancypacji zabiegu slow od koniecznego (!) komponentu klasycznej dramaturgii filmowej, przez praktyki modernistów, po radykalne rozwiązania, w których staje się on nadrzędną strategią realizacyjną.

• Tu stawiam trzecią i czwartą tezę: o tym, iż istnieją współcześnie takie realizacje filmowe, które bazują na strategii slow oraz o tym, iż domagają się one specyficznego sposobu odbioru, który określam jako „uważne spojrzenie”.

W czwartej („wdrożeniowej”) części wystąpienia zwracam uwagę na potencjał analizy dzieł radykalnie slow w edukacji filmowej. Rozpoznaję przyczyny, dlaczego filmy tego typu należą do szczególnie trudnych w odbiorze. Następnie wykazuję, w jaki sposób filmoznawczo zinterpretowana „uważność” pomaga w przełamaniu dotychczasowych schematów odbiorczych.

• Tu stawiam czwartą tezę: o wartości „uważnego spojrzenia” jako o sposobie odbioru dzieła filmowego.

dr Janusz Bohdziewicz
Akademia Pomorska w Słupsku

W (eks)centrum uwagi – o tym, co najważniejsze w świecie monitorów i monitoringu

Najważniejsze jest pytanie o to, co jest najważniejsze – oto kwestia wyłaniająca się u kresu filozofii Zachodu rozumianej jako metafizyka. Jednocześnie, pytanie to zderza się (ale i rymuje) z (hiper)realnością ekonomii uwagi: wojny gospodarczej i kulturowej o zawłaszczenie tego najcenniejszego/najrzadszego w rozszerzonej (na miliardach już monitorów i wyświetlaczy) rzeczywistości dobra – by przywołać jako przykład jej przebiegu działania Facebooka, ujawnione niedawno publicznie przez byłą pracownicę tej (nb. nieistniejącej już pod tą nazwą) firmy. W tym miejscu ujawnia się szereg innych, pochodnych konfliktów: m.in. między świadomym umysłem a materialistycznym (i kapitalistycznym) podejściem do mózgu, ale też między zalecaniem „nie-myślenia” (lub przynajmniej innego myślenia) a tragicznymi skutkami bezrefleksyjności. Moja wypowiedź, inspirowana myślą Hansa Ulricha Gumbrechta, George’a Steinera i Jeana-Luca Nancy’ego oraz własnymi badaniami, podejmie ten problem w miejscu, w którym te napięcia są najmniej wyraźne i możliwe do zniesienia – to fenomen telewizyjnej transmisji sportowej, który pozwoli ująć „istotowo” doświadczenie (u)ważności; dalej – w odniesieniu do filmów (zwłaszcza dokumentalnych obrazów Wernera Herzoga oraz esejów Goddfrey’a Reggio i Rona Fricke’a, głównie Baraki) – mowa będzie o wzorcowych sposobach kreowania (u)ważności w kinie; wreszcie (w relacji do filmów Abbasa Kiarostamiego, ale nie tylko) o tym, w jaki sposób film może „uczyć oczu” i dokąd ta nauka ostatecznie (?) może prowadzić. Być może uda się w nowy zrozumieć wagę medium i medialności.

Aleksandra Ławska
Fundacja Edukacji Kulturalnej Ad Arte, Poznań

O (mikro)perspektywach – kształtowanie uważności w kinie krótkometrażowym

Krótkie medium filmowe naturalnie buduje w młodym odbiorcy umiejętność uważnego patrzenia, nie tylko na kino w samo sobie, ale przede wszystkim na zmiany społeczne prezentowane w kinie krótkometrażowym w sposób niezależny i angażujący. Ograniczenie czasowe, dostosowane do współczesnych potrzeb młodego widza, silnie wpływa na zaangażowanie ucznia, ale także na intensyfikację narracji i skupienie na postaci głównego bohatera filmu.

Praktyczno-teoretyczny wykład zakłada prezentację potencjału edukacyjnego krótkiego metrażu w tworzeniu materiałów pomocniczych w prowadzeniu zajęć. Zaprezentowane zostaną różnorodne formy prezentacji materiału filmowego na konkretnych przykładach produkcji krótkometrażowych, modelowe zadania pracy z medium audiowizualnym, możliwości wykorzystania krótkiego metrażu w poruszaniu niezwykle istotnych treści dla ucznia w wieku gimnazjalno-licealnym.

Ważnym aspektem scenariusza lekcyjnego będzie również umiejętność zapoznawania ucznia ze słownictwem języka filmowego, zrozumienie wykorzystywania konkretnych elementów wizualnych, oraz wpływu obrazu na budowanie narracji filmowych. Istotnym plusem kina krótkometrażowego jest szeroki zakres podejmowanych tematów oraz historii, wysoka liczba jakościowych filmów dedykowanych osobom w wieku nastoletnim, a przede wszystkim różnorodność perspektyw i głosów, szczególnie tych współcześnie marginalizowanych.

dr hab. Jaśmina Wójcik-Wróblewska, prof. PJATK
Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych w Warszawie

Edukacja empatyczna – jak w praktyce podążać za młodym człowiekiem i co to właściwie znaczy? Praktyki rezygnacji z dorosłości na rzecz obudzenia ciekawości

Chcąc, czy nie chcąc, jesteśmy częścią systemu edukacji pruskiej – ona bardzo głęboko żłobi nasz sposób myślenia i postrzegania. Nastawiona na efekt, na nieomylność dorosłego. Młody człowiek to glina, którą trzeba uformować, a dorosły wie jak (czasami z samego faktu bycia dorosłym). Czuję ogromną niezgodę na to krzywdzące, wywodzące się z wojskowości myślenie. Ucieczka przed tymi kalkami nie jest wcale łatwa i oczywista. Wymaga ciągłej autokontroli, prób, błędów, szukania wsparcia. Jednak warto podążać za dziećmi, przypatrywać się im uważnie i wspólnie inspirować. W moim krótkim wystąpieniu opowiem o własnej drodze prowadzącej do wyrzeczenia własnej dorosłości, do odkrywania dziecka w sobie, nastawieniu na proces (nie efekt) i nieskończonej  kreatywności dzieci jako naszych nauczycieli. Opowiem o tym, jak doszło do sformułowania Manifestu Edukacji Empatycznej. Poprę ten sposób myślenia i działania przykładami zajęć, warsztatów, a w końcowej części realizacją pełnometrażowego, kreatywnego filmu dokumentalnego realizowanego w procesie pedagogiki korczakowskiej.